Column

Fijnhout is al sinds 1898 actief in Amsterdam en omstreken, en heeft naast een indrukwekkende kennis van hardhout ook veel verhalen te vertellen. De ideeën, overpeinzingen en verhalen worden opgeschreven door werknemers van de Amsterdamsche Fijnhouthandel.

Libanon cedar, een populaire en bewonderde houtsoort

De tentoonstelling Byblos in het Rijksmuseum van Oudheden stelt een bijzondere houten grafkist ten toon. Deze sarcofaag is gemaakt van de houtsoort Libanon Cedar. De stad Byblos ligt in het huidige Libanon en heeft zijn groei als havenstad, hoewel alweer heel wat jaren geleden, voor een groot deel te danken aan deze houtsoort. Uit het achterland van Byblos werden deze bomen aangevoerd en verscheept naar Egypte. In het Egypte van de farao’s was de houtsoort gewild. De bomen kunnen een hoogte van zo’n 40 meter bereiken, zijn goed te bewerken, goed bestand tegen houtrot en werken weinig. Ideaal dus voor allerlei toepassingen, denk aan constructiewerk in paleizen en tempels, maar ook voor de bouw van de vloot werd het Libanon Cedar toegepast. Naast het gebruik van het hout werd de cederolie gebruikt om de te balsemen lichamen in te spuiten. Onder andere in het graf van farao Toetanchamon werden kleerkisten en meubelen andere gebruiksvoorwerpen van Libanon Cedar gevonden. Gedurende meer dan 3000 jaar was de Libanon Cedar boom de belangrijkste houtsoort voor de Egyptenaren.

Ook in de bijbel wordt diverse keren aan deze houtsoort gerefereerd. Hierbij wordt niet alleen verwezen naar de kwaliteiten voor constructiewerk, maar ook de heilzame werking die het cederhout zou hebben voor de behandeling van bijvoorbeeld lepra. Er staat in de bijbel dat God zelf de ‘cederen in de aanvang der tijden heeft geplant’. Er wordt dan ook gesproken over de ‘de boom Gods’. Ook wordt de Libanon cedar wel Salomon cedar genoemd aangezien, deze in de bijbel genoemde koning, voor zijn tempel gebruik zou hebben gemaakt van deze houtsoort.

Het nadeel van een grote vraag naar het hout, zoals in het oude Egypte, is dat zonder het nemen van beschermingsmaatregelen het bos behoorlijk onder druk kan komen te staan. Al in de eerste eeuw na Christus was dan ook een groot gedeelte van de cederbossen verdwenen. Om de wild kap tegen te gaan zien wij dan ook al in de 2^e eeuw na Christus dat de Romeinse keizer Hadrianus claims legt op wat resteert van de cederwouden.

In het huidige Libanon, ondanks alle problemen waar het land mee kampt, is men zich er bewust van dat zonder het herplanten van de ceder we de houtsoort straks alleen nog gekapt en verwerkt kunnen bewonderen. Sinds de jaren ‘80 van de 20^ste eeuw worden de verschillende libanon ceder bossen aangeplant. De verdere neergang van de ooit veel uitgestrektere ceder wouden is hiermee voorkomen. Maar ook klimaatverandering vormt een gevaar voor de machtige ceders.  De bomen gedijen het best bij droge warme zomers en koude vochtige winters. Door opwarming van de aarde komt dit voor de cederbomen gunstige klimaat steeds meer onder druk te staan.

Het verspreidingsgebied van de Libanon Cedar, ligt in de bergen van het Oostelijk Middellandse zeegebied. Naast Libanon kan de boom gevonden worden in Syrië en het oosten van Turkije. De boom heeft een voorkeur voor groeigebieden op een hoogte van 1300 meter tot zo’n 3000 meter boven zeeniveau. De boom groeit relatief snel en is na zo’n 50 jaar vrijwel uit gegroeid, hierna neemt het groeitempo behoorlijk af. Hierbij kan een hoogte van 40 meter worden bereikt.

De Amsterdamsche Fijnhout heeft nog een tweetal stamdelen beschikbaar op de werf. Ongeschaafd hebben deze een dikte van 52mm, de breedte is zo’n 120-130cm bij een lengte van 400cm. We hebben ook nog delen liggen in een dikte van 40mm en een lengte van 320cm. Deze stammen zijn afkomstig uit een park in Frankrijk.

Zoals al aangegeven kan het Libanon Cedar voor allerlei toepassingen worden gebruikt. Gezien de beschikbaarheid van de houtsoort zijn toepassingen voor constructie doeleinden wat minder relevant. Zeker voor toepassingen waar de esthetische aspecten van de houtsoort goed tot hun recht komen, zoals kasten, bladen, fineer en voor draaiwerk kan Libanon Cedar uitstekend worden gebruikt.

Alles wat je wilt weten over Pau Rosa (Bobgunnia fistuloides, bobgunnia madagascariensis)

De naam Pau Rosa is de Portugese benaming voor rozenhout, ook wel palissander genoemd. Een echte palissander is Pau Rosa echter niet. Deze handelsnaam heeft zijn oorsprong in de roze kleur van het hout en de grote dichtheid. Iedereen die wel eens een houtstuk Pau Rosa in zijn handen heeft gehad weet dat het een relatief zware houtsoort is.

Pau Rosa groeit in kleine groepjes in de regenwouden van tropisch Afrika. De boom kan een behoorlijke hoogte bereiken: wel zo’n 20 tot 30 meter, met een diameter van maximaal 100cm. De Madagascariensis is een kleinere soort en kan zo’n 15 meter hoog worden. Deze boom komt níet voor op Madagascar (dat zou je wel denken met zo’n naam) maar wortelt op het vasteland van Afrika. Daar staat hij zowel in het oosten als westen van het Afrikaanse continent.

Zoals met zoveel bomen en planten kunnen de verschillende onderdelen van de boom voor verschillende toepassingen worden gebruikt. Van de Madagascariensis is bekend dat de geroosterde zaden van de boom (samen met de ingewanden van een Afrikaanse keversoort) door de bosjesmannen gebruikt worden voor de jacht. Het gifsmeersel wordt aangebracht op hun pijlen waarna de jacht kan beginnen. In het verleden werd dit smeersel ook gebruikt wanneer er een strijd moest worden uitgevochten met een andere stam.

Naast de zaden kunnen ook de vruchten en de schors worden gebruikt om gif van te maken. Dit gif wordt vooral gebruikt voor de visvangst. Door het gif worden de vissen verdoofd, en vervolgens kunnen ze eenvoudig uit het water geschept worden. De schors wordt ook gebruikt ter bescherming van de mais en tegen insectenplagen. Van Pau Rosa is bekend dat het een goede weerstand heeft tegen de werking van insecten, zoals de houtworm en de boktor.

De Amsterdamsche Fijnhouthandel verkoopt Pau Rosa in een ongeschaafde maat van 52mm, geschaafd levert dit zo’n 40mm op. De delen hebben nog de organische vorm van de boom. Deze delen kunnen mooi als wandplank worden toegepast waarbij, afhankelijk van de gewenste diepte, de diepte niet hoeft te worden verlijmd. Hierdoor heeft het deel een mooie vlamtekening. Maar we kunnen ook delen verlijmen tot een tafelblad of een aanrechtblad. Dit kan zowel met als zonder organische kant. Wil je de houtsoort bewerken? Dat kan, het is prima geschikt om te gebruiken voor draai- en snijwerk.

De Amsterdamsche Fijnhout verkoopt Pau Rosa met een FSC keurmerk, wat betekent dat de houtsoort duurzaam geoogst is. Meer informatie over prijzen en afmetingen? Neem dan contact met ons op, we maken graag een offerte op maat.

Augustus column: De schoonheid van Amazakoué (Guibourtia ehie)

Amazakoué of Ovangkol is een houtsoort dat afkomstig is uit het tropisch westelijk Afrika. In landen zoals Gabon, Ghana en de Ivoorkust groeien de bomen gemiddeld 25 tot 30 meter, maar ook bomen met een hoogte van 40 meter zijn geen uitzondering. De bomen kunnen in zes jaar een hoogte van 3.5 meter bereiken, daarna neemt het groeitempo langzaam af. De diameter is zo’n 60 tot 80cm, maar voordat de boom deze omvang heeft bereikt gaan er tientallen jaren overheen.

Amazakoué heeft de voorkeur voor de dicht begroeide tropische regenwouden of wat meer overgangsbossen waar ze vaak in kleine groepjes bij elkaar staan. De boom heeft witte bloemen en peulen die voedsel zijn voor kleine dieren en vogels, en die op hun beurt voor verspreiding van de boomzaden zorgen.

Amazakoué biedt meer dan hout alleen. Het hars van de boom wordt gebruikt in de cosmetische en de farmaceutische industrie en de peulen kunnen door mensen worden gegeten. Hierbij wel de aantekening dat het leefgebied van de Amazakoué wat onder druk komt te staan, waardoor de boom ook kwetsbaar is.

De kleur van Amazakoué-hout is geelbruin tot roodbruin, met donkere strepen. De houtsoort wordt voor allerlei toepassingen gebruikt. Van het massieve hout, maar ook van gefineerd plaatmateriaal worden meubels gemaakt. Amazakoué is ook geschikt voor onder andere draaiwerk en muziekinstrumenten.

De Amsterdamsche Fijnhouthandel heeft Amazakoué beschikbaar in twee verschillende diktes: 27mm en 52mm. Dit zijn de ongeschaafde diktes. Als het hout geschaafd wordt,  kunnen hier diktes worden uitgehaald van 20mm en 40mm. In de dikte van 40mm kunnen wij hier een mooi verlijmd blad van maken. Hierbij wordt de breedte van bijvoorbeeld 100cm verlijmd uit meerdere delen, dit zorgt ervoor dat het een mooi stabiel blad wordt. Ook voor de 20mm geldt dat wij hier bijvoorbeeld boekenplanken van kunnen maken die in de diepte worden verlijmd, tot de gevraagde breedte.

De houtsoort laat zich goed bewerken en ook prima afwerken. Voor het afwerken kunt u bijvoorbeeld denken aan de hardwax olie van Osmo. Mocht het een blad voor in de badkamer zijn dan is een lak weer aan te raden, hiervoor verkopen wij de parketlak van Frencken.

September column: De verhuizing is een feit

Het is u waarschijnlijk niet ontgaan: de Amsterdamsche Fijnhouthandel is verhuisd. We hebben meer dan 30 jaar hout vanuit de Houthavens verkocht. Nu hebben we de Minervahavenweg verlaten en zijn neergestreken op de Sierenborch, nog steeds in Amsterdam.

Als houthandel ontkomen wij niet aan de alsmaar uitdijende stad. De Houthavens waren een prachtige plek voor een houthandel en zijn een prachtige plek voor kantoren. Ook komen er steeds meer woningen beschikbaar, wat een mooie wisseling tussen werken en wonen geeft.

De Amsterdamsche Fijnhouthandel was al een tijdje op zoek naar een plek, bij voorkeur in Amsterdam, om door te gaan met waar wij goed in zijn: de verkoop van kwalitatief goed hout. Deze speurtocht leidde uiteindelijk naar de Sierenborch. Hier lag een braak liggend stuk grond dat voldoende mogelijkheden bood om een houthandel onderkomen te bieden. Het voordeel van het ‘van de grond af aan opbouwen’ is dat er rekening kon worden gehouden met de eisen en wensen die klanten van een moderne houthandel kunnen verwachten. We hebben tijdens de bouw veel aandacht besteed aan milieuvriendelijke oplossingen, zoals elektrische heftrucks, de installatie van zonnepanelen en leidingen die het regenwater niet afvoert, maar teruggeeft aan de grond.

Het nieuwe terrein is aanzienlijk groter en de opzet aanzienlijk ruimer geworden. De kleine-stukkenloods annex showroom is verdeeld over twee verdiepingen. Beneden liggen de wat langere delen en de voorbeeldstukken en op de eerste verdieping ligt het hout voor muziekinstrumenten en de kortere stukken. Ook de werf heeft een gedaanteverwisseling ondergaan. Dankzij zijladers en nieuwe stellingen kan het hout zo gestapeld worden dat dit beter te bereiken is. Ook hebben wij meer ruimte voor onze platenloods en de bijbehorende platenzaag, en de zagerij heeft ook de beschikking over meer ruimte.

Veel klanten waren toch wat bevreesd over het nieuwe uiterlijk en spraken nostalgisch over het karakter van de Amsterdamsche houthandel in de Houthavens. Dat begrijpen we goed. Maar we gaan mee met de tijd, en zijn ervan overtuigd dat de nieuwe plek ook past bij waar het bij ons om gaat: het verkopen van hout door enthousiaste mensen met enorm veel kennis in huis, aan klanten die mooi hout waarderen.

Mocht u nog niet in de gelegenheid geweest zijn om langs te komen op onze nieuwe plek dan nodigen we u graag uit. U bent van harte welkom om eens rond te kijken en natuurlijk staat de koffie klaar.

Augustus column: Wat is dosse of kwartiers gezaagd?

Iedereen die bij de Fijnhout komt en hout plaatmateriaal met een bepaalde houtfineersoort bestelt, krijgt de vraag of dit dosse of kwartiers gefineerd moet zijn. Hierbij wordt vaak nog aangegeven dat dosse fineer met een vlamtekening is en kwartiers fineer met een rechte nerf.

Maar wat houdt dosse of kwartiers precies in? Wat zeggen deze termen over de kwaliteit van het hout?

Een tangentiaal gezaagde plank wordt ook wel dosse genoemd. Kort gezegd wordt een boom in de lengterichting door middel van de bomenzaag eenvoudig in plakje gezaagd. Dosse gezaagd hout heeft over het algemeen een vlamtekening. Door het speelse uiterlijk van de dosse gezaagde planken wordt hier vaak de voorkeur aan gegeven. Vooral als het om het uiterlijk van de planken gaat, want met tekening leeft het hout meer.

Dosse gezaagd hout mag dan wel mooier zijn, maar het heeft ook één belangrijk nadeel: het hout werkt meer. Hout werkt met name in de breedte van de plank en bij dosse gezaagd hout geldt dat de jaarringen ongelijk over de plank verdeeld zijn. Daardoor kunnen ze ongelijk krimpen, wat kromtrekken van de plank tot gevolg kan hebben. Voor fineer is de werking tussen dosse en kwartiers gezaagd hout vrijwel verwaarloosbaar. Doordat het fineer gezaagd wordt op ongeveer 0.8mm en vaak vervolgens op een plaat wordt geplakt (tegenfineer aan de andere kant van de plaat is altijd belangrijk) is de werking van het houtfineer beperkt.

Bij kwartiers gezaagd hout is er sprak van radiaal gezaagd hout. Er wordt loodrecht op de jaarringen gezaagd. Op kwartiers gezaagde planken is geen vlamtekening te zien, maar loopt de nerf van het hout evenwijdig met de lengterichting van de planken, er is sprake van een streeppatroon. Het rendement van kwartiers gezaagde planken ligt lager, er kunnen minder kwartiers gezaagde planken uit een boom worden gehaald dan dosse gezaagde planken. Doordat de nerf evenwijdig aan de lengterichting van de planken loopt, is de krimp van kwartiers gezaagd hout over het algemeen veel lager.

Wanneer de stabiliteit van het hout van belang is, wordt gekozen voor kwartiers gezaagd hout. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de dekdelen van een schip. Voor dekdelen wordt bij voorkeur kwartiers gezaagd teak gebruikt de krimp is minimaal (bevorderd eveneens de waterdichtheid) en de duurzaamheid van het hout is vrijwel onnavolgbaar. Maar ook bij andere houtsoorten wordt het onderscheid tussen dosse en kwartiers gezaagd hout gemaakt. Bijvoorbeeld kwartiers gezaagd eiken, dat de mogelijkheden biedt voor gebruik van massief hout waar anders gekozen moet worden voor gefineerd plaatmateriaal. Ook bij Oregon Pine wordt het onderscheid gemaakt tussen dosse gezaagd en kwartiers gezaagd hout. Bij Oregon Pine wordt kwartiers gezaagd hout Rift gezaagd genoemd (oftewel zuiver kwartiers gezaagd hout). Rift gezaagd hout is duurder dan dosse gezaagd, maar hier staat tegenover dat het bij constructies waarbij stabiliteit van belang is absoluut aan te raden is.

Tenslotte: om het plaatmateriaal gefineerd met een bepaalde houtsoort een wat natuurlijkere uitstraling te geven wordt vaak kwartiers en dosse door elkaar gebruikt, dit wordt mismatch of in wildverband geplakt genoemd. Naast dosse en kwartiers door elkaar wordt fineer uit verschillende boeken gebruikt met vaak wisselende breedtes. Zo is er bij gefineerd plaatmateriaal eigenlijk voor ieder wat wils, de voordelen van echt hout gecombineerd met een stabiele plaat voor een strak design of voor een meer natuurlijke look.

Mei column: Drie jaar European Union Timber Regulation

Sinds 1 maart 2013 is de EUTR van toepassing. De EUTR staat voor European Union Timber Regulation en is een wet die het gebruik van illegaal gekapt hout tegen gaat. Het doel van de wet is dat elk bedrijf (elke partij) die voor het eerst hout op de Europese markt brengt aan kan tonen dat dit legaal gekapt is. Legaal gekapt betekent hier ‘in overeenstemming met de wet en regelgeving van het land van herkomst’. Lees meer op

Op basis van documentatie moet worden aangetoond dat het hout afkomstig is uit een legale bron, gebruik makend van een zogenaamd due dilligence systeem. Ook bedrijven die niet als eerste het hout op de Europese markt brengen, moeten in hun administratie bijhouden bij wie het hout gekocht is en aan wie het vervolgens weer verkocht wordt.

Het doel van de wet is duidelijk: het tegengaan van illegale kap door middel van Europese regelgeving. Vanuit Europees perspectief wordt ook gezocht naar samenwerkingsverbanden met hout producerende landen, de zogenaamde vrijwillige partnerschapsovereenkomsten (VPA). Hierbij worden afspraken met hout producerende landen gemaakt die een duidelijke boswet en het handhaven en uitvoeren van de betreffende wet tot doel hebben. Het hout producerende land dat de afspraken nakomt (vastgelegd in de VPA’s) voldoet automatisch aan de EUTR.

Elk bedrijf, dus ook de Amsterdamsche Fijnhouthandel, dat op een ethische manier wil deelnemen aan het maatschappelijk verkeer, moet uiteraard zijn handel op een legale manier uitvoeren.

Naast het aspect van legaliteit is er ook nog het aspect van duurzaamheid. Duurzaam gekapt hout betekent dat het bos zijn ecologische functie als leefomgeving van planten-en diersoorten behoudt. Hiernaast zullen ook de rechten van de betrokken arbeiders en inheemse bevolking in de bossen worden gerespecteerd. Duurzaam bosbeheer wordt onderschreven door middel van een certificeringssysteem. De bekendste zijn het FSC keurmerk en het PEFC keurmerk. Er is bij deze systemen controle van de kap tot aan verkoop aan de consument.

Ook duurzaam bosbeheer wordt door de Amsterdamsche Fijnhouthandel onderschreven. Wij zijn een bedrijf dat meer dan 100 jaar bestaat en wij hopen ook in de toekomst nog ons hout te mogen verkopen. Wij leveren een variëteit aan houtsoorten waarbij het nog niet mogelijk is om alles met een keurmerk te kunnen verkopen. Indien mogelijk verkopen wij het hout met een keurmerk en geven ook richting onze leveranciers aan dat onze voorkeur ligt bij gecertificeerd hout.

Hout is bij uitstek het product dat een bijdrage kan leveren aan een reductie van het broeikasprobleem, in verband met de opname van CO2. Hiervoor is het uiteraard van belang dat het hout duurzaam geproduceerd en op een zo efficiënt mogelijke wijze wordt bewerkt, zodat er een minimale hoeveelheid afval ontstaat.

Hout wordt van oudsher gebruikt voor allerlei toepassingen. Door middel van wetgeving, certificeringssystemen en uiteraard de eigen verantwoordelijkheid, moeten wij ervoor zorgdragen dat hout als product ook voor de toekomst gewaarborgd blijft.

Wilt u meer weten over Fijnhout & keurmerken? Lees verder op Keurmerken voor hout en milieu.

April column: Het leven van een houtworm

Heerlijk knagend zoekend naar de zachtste delen baant de larve zich een weg door het hout. Misschien heeft zijn zus wel een lekkerder stukje hout, maar al knagend zoekt hij zich een weg naar de buitenkant. Hop, het overtollige zaagsel vormt een hoopje naast de stam. Nog niet volgroeid draait de larve zich om en zoekt verder zijn weg door de boom. Samen met de broertjes, zusjes, neefjes en nichtjes vormen ze het knagerkoor. Ze houden van het hout, ze kunnen niet zonder het hout. Hout is de bron van hun bestaan. Maar de kleine larven zijn kritisch, niet alles is even appetijtelijk voor de gravers in het hout.

Sommige bomen genieten duidelijk de voorkeur boven andere. Binnen de boom hebben zachtere delen weer de voorkeur boven de hardere gedeeltes. Zo is het ook voor veel mensen. Hout of houtproducten worden al zo lang gebruikt als er mensen op onze aardbol rondlopen. Adam en Eva bedekten zich al met bladeren van de vijgenboom. De ontdekking van het vuur kan niet zonder gebruik van hout. Hout was het materiaal voor behuizing, voor schepen die de oceanen bevoeren tot kano’s die gebruikt werden voor de jacht en ook de eerste vliegtuigen bestonden voornamelijk uit houten constructies. Uiteraard werd ook voor het interieur veelvuldig hout toegepast. Zo was en zo is het nog steeds. Hout zorgt voor een verbinding met de natuur, die we soms kwijt geraakt lijken te zijn. Hout is “echt”, dus niet in een fabriek geplakt, maar als boom gegroeid. Wij genieten van het hout in al zijn facetten en hopen nog lang een rol te mogen spelen in de levering hiervan aan onze klanten. Want een wereld zonder hout is als de zon zonder licht.

Deze en de aankomende columns gaat over alles wat met ons bedrijf en met hout te maken heeft. Volg onze maandelijkse verhalen!